Τι υπάρχει μετά την «Ευρώπη»; (1)

"Όταν κάποια μέρα γραφτεί η ιστορία της ανόδου και της πτώσης της μεταπολεμικής Δυτικής Ευρώπης, θα είναι σε τρεις τόμους:  Α' «Αδιάσειστα Στοιχεία», Β' «Βολικές Μυθοπλασίες» και Γ' -- ο τόμος που ακόμα γράφεται -- «Απάτη».

Το πιο αδιάσειστο στοιχείo στo οποίο ιδρύθηκε η μεταπολεμική Ευρώπη ήταν η στρατιωτική αναγκαιότητα και ευκρινώς συνοψίστηκε στην διάσημη ρήση του Λόρδου Ismay, ότι η αποστολή του ΝΑΤΟ ήταν «να κρατήσει τους Ρώσους έξω, τους Αμερικανούς μέσα, και τους Γερμανούς κάτω». Η επόμενη αδιάσειστη πραγματικότητα ήταν τα σκληρά χρήματα, το δώρο του Ludwig Erhard, δημιουργού των οικονομικών μεταρρυθμίσεων που δημιούργησαν το γερμανικό μάρκο, κατήργησαν τους ελέγχους των τιμών, και έθεσαν τον πληθωρισμό υπό έλεγχο για γενεές. Η τρίτη αδιάσειστη πραγματικότητα ήταν η δημιουργία της κοινής αγοράς του Jean Monnet, που έδωσε στην Ευρώπη μια κοινή οικονομική πολιτική-δεν-ταυτότητα.

Το αποτέλεσμα ήταν η Wirtschaftswunder στη Γερμανία, Les Glorieuses Trente στη Γαλλία και il miracolo economico στην Ιταλία. Θα μπορούσε να συνεχισθεί και μέχρι σήμερα. Δεν συνεχίστηκε.

Το 1965, οι κυβερνητικές δαπάνες της Δυτικής Ευρώπης ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν κατά μέσο όρο 28%. Σήμερα είναι σχεδόν 50%. Το 1965, οι γεννήσεις στην Γερμανία ήταν ο υγιής αριθμός 2,5 παιδιών ανά μητέρα. Σήμερα είναι ένα καταστροφικό 1,35. Κατά τα μεταπολεμικά χρόνια, η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ στην Ευρώπη ήταν κατά μέσο όρο 5,5%.  Μετά το 1973, σπάνια ξεπέρασε το 2,3%. Το 1973, οι Ευρωπαίοι εργαζόταν 102 ώρες για κάθε 100 ώρες που εργαζόταν οι Αμερικανοί.  Μέχρι το 2004 εργάζονταν μόνο 82 ώρες για κάθε 100 αμερικανικές.

Ήταν κατά τη διάρκεια αυτής της γενικής επιβράδυνσης, μετά το 1973, που η Ευρώπη εισήλθε στην βολική φάση μυθοπλασίας.

Υπήρξε, για τα προκαταρτικά, η βολική θεωρία ότι αν απλά προσετίθεντο τα ΑΕΠ της επεκτεινόμενης λίστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κρατών μελών, θα προέκυπτε μια οικονομία το μέγεθος της οποίας θα υπερέβαίνε το αντίστοιχο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτό δεν θα έκανε την "Ευρώπη" οικονομική υπερδύναμη; Υπήρχε το βολικό παραμύθι ότι η Ευρώπη δεν χρειαζόταν ισχυρές στρατιωτικές δυνατότητες αφού θα μπορούσε να ασκήσει παγκόσμια επιρροή μέσω της διπλωματίας και της ήπιας δύναμης. Υπήρχε η βολική μυθοπλασία ότι οι Ευρωπαίοι είχαν κοινές ίδιες αξίες και θα μπορούσε έτσι να υπόκεινται σε ενιαίες διατάξεις για το έγκλημα και την τιμωρία. Υπήρχε η βολική φαντασία ότι οι Ευρωπαίοι δεν υστερούσαν σε παραγωγικότητα, αλλά έκαναν απλά μια πεφωτισμένη  προτίμηση ελεύθερου χρόνου μάλλον παρά εργασίας.

Και, τέλος, ο επιβλητικός μύθος ότι η Ευρώπη είχε το δικό της «μοντέλο», διακριτό και ανώτερο από το αμερικανικό, που την προστάτευε από τα ευρύτερα διεθνή ρεύματα: την παγκοσμιοποίηση, τον ισλαμισμό, και τα δημογραφικά. Οι Ευρωπαίοι αγαπούν τις διακοπές τους και νόμιζαν ότι είχαν το πρόσθετο δικαίωμα σε παρατεταμένες διακοπές από την ιστορία.

Όλα αυτά έκαναν θαύματα, για λίγο, και κάλυψαν Ευρωπαϊκή αποτυχίες και μεγάλωσαν την Ευρωπαϊκής υπερηφάνεια. Αλλά υπάρχει πάντα ο κίνδυνος υποκατάστασης μεγαλοσχημοσύνης για επιτεύγματα, παρερμηνεία δηλώσεων για γεγονότα, και γενικά το να πιστέυεις τις ίδιες τις ανοησίες σου.

Εδώ είναι όπου η Ευρώπη γλίστρησε από το βολικό παραμύθι στην απροκάλυπτη νοθεία.

Υπήρξε η απάτη της εισόδου της Ελλάδας στη ευρωζώνη, μιά δίκοπη υπόθεση όπου η Αθήνα είπε ψέματα σχετικά με στοιχεία του προϋπολογισμού της, και οι Βρυξέλλες επέλεξαν να δεχθούν το ψέμα. Υπήρξε η απάτη των λεγόμενων κριτηρίων του Μάαστριχτ-των δημοσιονομικών κανόνων που έπρεπε να διέπουν το ευρώ μόνο για να καταπατούνται γρήγορα από τη Γαλλία και τη Γερμανία και στη συνέχεια αγνοήθηκαν συνολικά στην παρούσα κρίση. Υπήρξε η απάτη του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, που απορρίφθηκε με συντριπτική πλειοψηφία όπου επετράπη ψηφοφορία, μόνο για να αναθεωρηθεί και να επιβληθεί με κοινοβουλευτικά διατάγματα.

Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ευρώπη δεν είναι τόσο μια κρίση, όπως είναι μια έκθεση σε πρόβλημα: ένα φαινόμενο τύπου Madoff και όχι μία νέα Lehman. Αποτελεί έκπληξη ότι αυτό θεωρείται έκπληξη. Η Ελλάδα ποτέ δεν πρόκειται να διασωθεί και, αργά ή γρήγορα, θα κάνει στάση πληρωμών. Οι τράπεζες που κατέχουν ελληνικά ομόλογα, αργά ή γρήγορα, θα γράψουν ζημιές και θα κάνουν αυξήσεις κεφαλαίου.  Οι αυξήσεις κεφαλαίου θα καλυφθούν από Γερμανούς φορολογούμενους, και αυτό θα τους φέρει, αργά ή γρήγορα, στα όρια της υπομονής τους. Οι Κινέζοι δεν θα σώσουν κανέναν: Ξέρουν να μην ρίχνουν καλά χρήματα πίσω από χαμένα χρήματα.

Και τότε η Ιταλία θα ακολουθήσει την Ελλάδα. Η κρίση της Ευρώπης θα φτάσει στις ακτές των ΗΠΑ, και οικονομικά προβλήματα της Αμερικής θα ξαναγυρίσουν στην Ευρώπη, σε ένα αμφίδρομο τσουνάμι.

Η Αμερική θα επιβιώσει διότι η Αμερική είναι μία χώρα.  Ενώ, όπως ο Βίσμαρκ παρατήρησε κάποτε, «Όποιος μιλά για την Ευρώπη κάνει λάθος. Η Ευρώπη είναι μια γεωγραφική έκφραση».  Η «δημοσιονομική ένωση» που αμφισβητήθηκε δεν πρόκειται να υλοποιηθεί:  Οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν θα το ανεχθούν, και ούτε και οποιαδήποτε άλλη χώρα που επιθυμεί να διατηρήσει τη δημοσιονομική ανεξαρτησία της δηλαδή το θεμελιώδες χαρακτηριστικό της δημοκρατικής κυριαρχίας.

Τι θα επακολουθήσει είναι η έκρηξη του Ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Με δεδομένο τι έκαναν οι Ευρωπαίοι ηγέτες με αυτό το εγχείρημα κατά τα τελευταία 30 τόσα χρόνια, αυτή δεν θα είναι μια εντελώς κακή εξέλιξη. Αλλά θα έχει τεράστιο κόστος. Οι ταραχές της Αθήνας θα γίνουν αυτές του Μιλάνου, της Μαδρίτης και της Μασσαλίας. Περιθωριακά κόμματα θα αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή. Θα επιστρέψουν τα συνοριακά σημεία ελέγχου. Θα αναστηθούν νομίσματα και στην συνέχεια θα υποτιμηθούν. Οι χώρες θα επιλέξουν αποσύνθεση πάνω από τη μεταρρύθμιση. Θα είναι μια παρέλαση φρίκης διαρκείας. 

Πού είναι η Ευρώπη του Ismay, του Erhard και του Monnet; Είναι εκεί στη μνήμη, αν κάποιος ενδιαφέρεται για την ανάκτησή της.  Σε χρόνια, ίσως κάποιος το κάνει".

Του Bret Stephens (bstephens@wsj.com) από την Wall Street Journal (WSJ)

Οι χάρτες (δική μου προσθήκη) είναι  (α) οι ΗΠΑ όπως τις βλέπουν οι Ευρωπαίοι, (β) η Ευρώπη όπως την βλέπουν από τις ΗΠΑ και (γ) η Ευρώπη όπως την βλέπουν οι Γερμανοί. Η φωτό είναι από την Θεσσαλονίκη (από την WSJ). Οι υπογραμμίσεις δικές μου. Δεν ξέρω εάν ταιριάζει το "and He shall purify the Sons of Levi" από τον Μεσσία του Handel, αλλά αυτό μου ήρθε.