Οικονομικές αποφάσεις (1): Πώς διαλέγω αυτοκίνητο ή θερμοσίφωνα;

Μία ανάρτηση για δυσνόητα θέματα, που θα χρειαστώ όμως για τις δύο  επόμενες.

Το κόστος ενός πράγματος επηρεάζει το εάν το θέλουμε ή εάν μπορούμε να το έχουμε. Το κόστος επηρεάζει καταναλωτικές αποφάσεις, επενδυτικές αποφάσεις, αποφάσεις παραγωγής σε ένα εργοστάσιο, αλλά όλα τα "κόστη" δεν είναι ίδια.  Να μερικά διαφορετικά κόστη:  Το αρχικό κόστος. Το κόστος χρήσης. Το εφ' άπαξ κόστος. Το τελικό κόστος. Το συνολικό κόστος στην διάρκεια ενός προϊόντος. Το κόστος σε σχέση με το τι αγοράζεις. Κλπ.

Θα δώσω παραδείγματα: 1) Ένα παράδειγμα με αυτοκίνητα, και 2) ένα παράδειγμα με θερμοσίφωνες ζεστού νερού.

 Ένα συμβατικό υποθετικό αυτοκίνητο βενζίνης 1600 κυβικών έχει αρχικό κόστος 20.000, θα αντέξει 10 χρόνια θα κάνει 12.000 χλμ. τον χρόνο, η βενζίνη σήμερα κοστίζει 1,7 ευρώ το λίτρο. Το ίδιο αυτοκίνητο σε υβριδικό, κοστίζει 28.000 ευρώ, θα αντέξει το ίδιο, ίδια χρήση, αλλά θα καταναλώνει τα 2/3 της βενζίνης για την ίδια χρήση. Τι θα διαλέγατε;  Ορθολογικά, θα διαλέξετε αυτό που θα σας δώσει τα πιο φτηνά χιλιόμετρα στα 10 χρόνια, με την προϋπόθεση ότι έχετε λεφτά να καλύψετε την όποια αρχική τιμή. Θα λάβετε υπ' όψη φόρους (σημερινούς και μελλοντικούς) και διοικητικά τερτίπια (δακτύλιος, πράσινος δακτύλιος κλπ). Καλή τύχη στην απόφαση, για να είναι ορθολογική, πρέπει να ξέρετε και πόσο θα κάνει η βενζίνη στα επόμενα 10 χρόνια. Αλλά η ορθολογική απόφαση είναι πόσο εκτιμώ ότι θα μου κοστίσει το χιλιόμετρο στην διάρκεια ζωής του αυτοκινήτου.  Αν ήθελα να σας μπουρδουκλώσω, θα έβαζα στην επιλογή μεταξύ των δύο αυτοκινήτων, και και μία βέσπα. Και αυτή προσφέρει μεταφορά, αλλά είναι κάτι άλλο και δεν βολεύει όταν βρέχει.  Ελάχιστοι ψωνίζουν ορθολογικά. Οι περισσότεροι ψωνίζουν συγκινησιακά, και με πόσο στάτους αγοράζει το πορτοφόλι (ή το δάνειο).

Και τι θα διαλέγατε;  Έναν ηλεκτρικό ή ένα ηλιακό θερμοσίφωνα; Ή έναν ηλιακό που είναι και ηλεκτρικός;  Αν είστε ορθολογικός, θα αποφασίσετε από (α) το πού είστε, (β) πόσο συχνά θέλετε ζεστό νερό, (γ) εάν έχετε ταράτσα, (δ) πόσα μετρητά έχετε, (ε) πόσο ΘΑ κάνει το ρεύμα, (στ) πόσο θα κοστίσει και (ζ) πόσο θα αντέξει ο ένας και πόσο ο άλλος. Πάλι καλή τύχη στην απόφαση. Θα βάζατε ηλιακό σε ένα παραθαλάσσιο εξοχικό που πάτε 2 άτομα 2 εβδομάδες τον χρόνο;  Εγώ, π.χ. δεν θα έβαζα, θα σάπιζε στον έβδομο χρόνο, και για 28 ζεστά μπάνια το καλοκαίρι, για 7 καλοκαίρια σίγουρα δεν αξίζει τον κόπο.  Η επιλογή, δηλαδή επηρεάζεται και από την αναμενόμενη χρήση.  Πόσο θα μου κοστίσει κάθε ζεστό μπάνιο στην διάρκεια της ζωής του θερμοσίφωνα.  Ελπίζω να μην υπάρχει θέμα στάτους στους θερμοσίφωνες... Και το καλοκαίρι κοντά στην θάλασσα μπορεί και να μην χρειάζομαι ζεστό νερό... Αλλά εάν σας πω ότι με ζεστό νερό θα περνάτε πιο καλά και ότι με ηλιακό ζεστό νερό θα πάτε στον Παράδεισο;

Το συμπέρασμα αυτή της άσχετης ανάρτησης είναι ότι ούτε το αρχικό κόστος, ούτε το μεταβλητό κόστος είναι αυτά που καθορίζουν επενδυτικές αποφάσεις. Αυτό που πρέπει να τις καθορίζουν είναι το συνολικό κόστος για την αναμενόμενη χρήση.  Δύσκολα πράγματα.

Αλλά γίνεται πιο δύσκολο...  (Α) Αν, στο παράδειγμα του αυτοκινήτου κληρονομήσετε, ανέξοδα, δύο αυτοκίνητα, ή εάν ως δια μαγείας, βρεθείτε με ένα δωρεάν συμβατικό και ένα δωρεάν υβριδικό, που είναι ίδια και απαράλλαχτα, με ποιό θα κυκλοφορείτε;  Είναι προφανές, ότι θα κυκλοφορείτε με το πιο φτηνό στην χρήση.  Θα επιλέξετε βάσει του "μεταβλητού κόστους".  (Β) Εάν αντί να κάνει 20.000 το συμβατικό αυτοκίνητο, του βάλει κάποιος φόρο και το πάει στις 28.000 (όσο και το υβριδικό) τι θα κάνετε;  Σαφώς θα διαλέξετε το υβριδικό, με μία μεγάλη διαφορά:  Η επιλογή δεν θα είναι ελεύθερη.  Στην ουσία σας ανάγκασαν να αγοράσετε το υβριδικό. Αυτό, λέγεται "στρέβλωση". Και δεν είχατε ρωτήσει και πόσο θα κάνει μια μπαταρία στα 5 χρόνια... Δεν σκεφτήκατε ότι τα αυτοκίνητο θα αντέξει 10 χρόνια, αλλά όχι και η μπαταρία του, χωρίς την οποία δεν δουλεύει... Όταν βλέπετε "στρεβλώσεις" να προσέχετε και για άλλες παγίδες -- και προς θεού, δεν είμαι κατά των υβριδικών αυτοκινήτων... λέμε τώρα...

Το μεταβλητό κόστος συνήθως καθορίζει "λειτουργικές" αποφάσεις. Το συνολικό κόστος στην συνολική χρήση ενός πράγματος καθορίζει επενδυτικές αποφάσεις. Το αρχικό κόστος, είναι μία μόνο παράμετρος και συχνά όχι η καθοριστική (δείτε τους φτηνούς εκτυπωτές, και τα ακριβά μελάνια). Οι φόροι και οι επιδοτήσεις διαστρεβλώνουν και συχνά έχουν και παγίδες.