plus ça change...

Ζούμε σε περίεργους και επικίνδυνους καιρούς, πάντα έτσι ήταν, αλλά η γενιές που σήμερα είναι μεταξύ 30 και 60 χρονών ίσως δεν το ξέρουμε ή έχουμε χάσει το δάσος μέσα στα δέντρα. Ή πιστέψαμε την «ελευθερία» που ευαγγελιζόταν η Δύση όσο υπήρχε ο ψυχρός πόλεμος, ή την pax Americana, όταν τέλειωσε ο ψυχρός πόλεμος τον Φεβρουάριο του 1989 στο Αφγανιστάν, και τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου στο Βερολίνο. Το 1993 έγινε η πρώτη επίθεση στους δίδυμους πύργους, το 2000 η επίθεση στο USS Cole, και το 2001 επέστρεψε ο πόλεμος στις τηλεοράσεις μας, τον Σεπτέμβριο του 2001, ξανά, στην Νέα Υόρκη και τον Οκτώβριο, ξανά, στο Αφγανιστάν. Να θυμίσω ότι ο Ahmad Shah Massoud πολεμούσε εναντίον των Σοβιετικών μέχρι το 1989 και σκοτώθηκε, λένε, από Ταλιμπάν δύο μέρες πριν την 11η Σεπτεμβρίου του 2001.


Η χρηματιστηριακή κρίση του 2008, δεν ξεκίνησε το 2008, ξεκίνησε νωρίτερα, ίσως το 1995 με τις ιτερνετικές εταιρίες (και κράτησε μέχρι το 2000), ίσως νωρίτερα. Ίσως ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1981 που χάρη στις αποπληθωριστικές προσπάθειες του τότε αφεντικού της Fed, Paul Volcker, την φορολογική μεταρρύθμιση του supply-side Reagan, και τους τρομερούς εξοπλισμούς της περιόδου, έστειλε πρώτα την αγορά ομολόγων και λίγο αργότερα την αγορά μετοχών στον ουρανό, μέχρι τον λόξιγκα του 1987, λίγο πριν το «τέλος» του Ψυχρού Πολέμου, δύο χρόνια αργότερα.


Αλλά και το 1981, δεν προέκυψε από μόνο του… Είχε προηγηθεί η ύφεση και ο πληθωρισμός, η επανάσταση στο Ιράν, το 1979, τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του Βιετνάμ, έξη χρόνια μετά τον Πόλεμο του Yom Kippur, σε συνέχεια του Πολέμου των 6 Ημερών (τότε, με τον Πόλεμο στο Βιετνάμ σε έξαρση). Από το 1971 έως το 1981 η τιμή του πετρελαίου εκτοξεύτηκε στα ουράνια, για να ξαναφέρει στο θέμα αυτής της ιστοσελίδας, την ενέργεια: Κάθε εναλλακτική ενεργειακή πρόταση, κάθε ιδέα για ΑΠΕ, από κουτσουλιές πτηνοτροφείου μέχρι κυψέλες υδρογόνου, και από ζύμωση λιγνοκυτταρίνης, μέχρι προβλέψεις για το τέλος του κόσμου από μοντέλα υπολογιστών, είναι αυτής της περιόδου. Και, πιστέψτε με, ελάχιστα έχουν αλλάξει από τότε, τα φ/β κατέβηκαν λίγο σε κόστος και ανέβηκαν σε απόδοση, οι Α/Γ έγιναν μεγαλύτερες (δυστυχώς, ο αέρας εξακολουθεί να είναι τζαναμπέτης, τα ηλεκτρόνια δεν αποθηκεύονται και ο καπριτσιόζος Δεύτερος Νόμος ισχύει, πάντα). Τα δε νούμερα, είναι όπως σας τα περιγράφω εδώ και δύο μήνες (προσαρμοσμένα για τον πληθωρισμό), και με καλύτερα control systems και composites και laminates διαθέσιμα σαν υλικά. Βέβαια, τότε, η πλύση εγκεφάλου είναι ότι έρχεται περίοδος …παγετώνων.


Κάτι άλλο δεν έχει αλλάξει από την δεκαετία του ’70: H κατάσταση της οικονομίας. Μπαίνουμε σε ύφεση χειρότερη, νομίζω, από αυτήν του ‘70-80. Τότε είχε και πληθωρισμό, τώρα, για κάποιον μαγικό λόγο δεν φαίνεται, αλλά φαίνονται τα τρομερά δάνεια από όλους προς όλους. Η αύξηση του πετρελαίου, τότε, καλύφθηκε με φρέσκο χρήμα. Οι ΗΠΑ βγήκαν από το Bretton Woods, το 71 ή το 72. Και από το 1981, η Αμερική, και από το 1989, η Ευρώπη, ανακάλυψαν τα εύκολα δανεικά.


Τι έχει αλλάξει από το 70; (1) Η Γερμανία είναι ενωμένη και έχει τα κομμάτια της παραδοσιακής της αυτοκρατορίας, συν έναν κόσμο περιοίκους. (2) Η Ρωσία δεν είναι πια ΕΣΣΔ, αλλά όλο και κουνιέται στο υπογάστριό της σε χώρες που ήταν «δικές της» επί ΕΣΣΔ. Η Ρωσία, εκτός από μέταλλα που εξήγε στην Ευρώπη, τώρα εξάγει και ενέργεια. (3) Μας προέκυψε η Κίνα. Θα έλεγα χάρη στο άνοιγμα του Νίξον, τις ανάγκες αντιστάθμισης της ΕΣΣΔ, τις αμερικανικές καταναλωτικές συνήθειες και την εργατικότητα και φιλοδοξίες των Κινέζων. (4) Μας προέκυψε και η Τουρκία, που από αντισοβιετική γίνεται ή παριστάνει ότι γίνεται φιλορωσική (αν ζούσε ο Samuel Huntington, θα είχε ..κουφαθεί. Οι Μουσουλμάνοι δεν μας προέκυψαν, έτσι ήταν και στις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Λίγοι με τους μεν, λίγοι με τους δε, και οι Ιρανοί να κοιτάνε …βόρεια.


Με εξαίρεση τις ΗΠΑ που διαφημίζουν τους εξοπλισμούς τους, η Κίνα σαφώς εξοπλίζεται, η Ρωσία κάπως κουνιέται με τα ευρώ που εισπράττει, η Γερμανία, παραδοσιακά, δεν λέει τι κάνει, αλλά σαφώς προωθεί την Πράσινη Ανάπτυξη, στους απανταχού σοσιαλιστές, όπως η Σοβιετία προωθούσε την «ειρήνη» την δεκαετία του ’60 και ’70, και οι Γερμανοί τον σοσιαλισμό, λίγο πριν το 1917. Εμένα όλα αυτά μου θυμίζουν λιγάκι 1910, με τα Βαλκάνια πιο ήσυχα, αλλά όλες αυτές τις χώρες μεταξύ Καυκάσου και Κίνας, που τελειώνουν σε «-αν», να βράζουν. Πόσα proxy wars έχουμε; 3, 4, 5; Δεν μου βγάζει κανείς από το κεφάλι μου την υποψία ότι δεν είναι σύμπτωση ότι τα χτυπήματα στην Νέα Υόρκη έγιναν λίγο μετά την επανένωση της Γερμανίας και το «τέλος» του Ψυχρού Πολέμου. Γιατί, ο Ψυχρός Πόλεμος μπορεί να τέλειωσε, αλλά το Μεγάλο Παιχνίδι δεν έχει σταματήσει.

Η φωτό στο Kyrgyzstan είναι από εδώ. Οι δορυφορικές είναι από το Google Earth, στον Ινδικό Ωκεανό.